કોર્ટે પૂછ્યું કે, શું EC તરીકે નિમણૂક માટે કોઈ વ્યવસ્થા છે અને શું CEC તરીકે નિમણૂક માટે કોઈ પ્રક્રિયા છે? તેના પર એટર્ની જનરલે કહ્યું કે, આ પરંપરાના આધારે કરવામાં આવે છે. CECની કોઈ અલગ નિમણૂક પ્રક્રિયા નથી. નિમણૂક EC તરીકે થાય છે અને પછી CECની નિમણૂક વરિષ્ઠતાના આધારે થાય છે.
આ પણ વાંચો: ગુજરાત ચૂંટણી પહેલા રોકડ અને દારૂ જપ્તીમાં 5 ગણો વધારોઃ ચૂંટણી પંચ
બંધારણીય ખંડપીઠનું નેતૃત્વ કરી રહેલા જસ્ટિસ કેએમ જોસેફે ફરીથી નિમણૂક પ્રક્રિયા પર સવાલો ઉઠાવ્યા અને કહ્યું કે, કોઈપણ સરકાર ફક્ત તેને હા જી, હા જી કરતા અથવા તેમના જેવા અધિકારીઓને ચૂંટણી કમિશનર તરીકે નિયુક્ત કરવા માંગે છે. સરકારને જે જોઈએ છે તે મળે છે અને અધિકારીને ભવિષ્યની સુરક્ષા મળે છે. આ બધું બંને પક્ષોને સાચું લાગે છે, પરંતુ આવી સ્થિતિમાં મોટો પ્રશ્ન એ છે કે જે ગુણવત્તાને ગંભીર અસર થઈ રહી છે તેનું શું થશે? તેમની કાર્યવાહીની નિષ્પક્ષતા પર પ્રશ્નો ઉભા થાય છે. આ પોસ્ટ સાથે સ્વાયત્તતા પણ સંકળાયેલી છે.
એટર્ની જનરલ આર વેંકટરામાણીએ કહ્યું કે, 1991થી ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂકની પ્રક્રિયામાં અમને કોઈ ખામી જોવા મળી નથી. જ્યાં સુધી માહિતી કમિશનરની નિમણૂકનો સંબંધ છે, અંજલિ ભારદ્વાજની અરજી પર સુનાવણી દરમિયાન તેમાં ખામીઓ જોવા મળી હતી. કોર્ટે માહિતી કમિશનરની નિમણૂક પ્રક્રિયા માટે માર્ગદર્શિકા બનાવી હતી. કારણ કે ત્યારે માહિતી કમિશનરની ખાલી જગ્યાઓ અને પેન્ડિંગ અરજીઓનો પણ મામલો હતો. પરંતુ ચૂંટણી પંચમાં એવું કંઈ નથી. સરકાર ટૂંકા કાર્યકાળ માટે પણ શું કરી શકે કારણ કે, આ પદ ફક્ત 65 વર્ષની ઉંમર સુધી ચાલુ રાખી શકાય છે. સરકારે તેની સાથે છેડછાડ કરી નથી. ચૂંટણી કમિશનરોની નિમણૂક કરવામાં આવે છે, ત્યારબાદ વરિષ્ઠતાના આધારે મુખ્ય કમિશનર બનાવવામાં આવે છે.
જસ્ટિસ જોસેફે પૂછ્યું હતું કે, જ્યારે તમે કોઈને ચૂંટણી કમિશનર બનાવો છો, ત્યારે માત્ર સરકાર જ જાણે છે કે કોણ CEC બનશે અને કેટલા સમય માટે. જસ્ટિસ અજય રસ્તોગીએ એવી પણ ટીપ્પણી કરી હતી કે. ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક માત્ર સરકાર જ કરે છે, તે ચીફ કમિશનર બને છે. આવા સંજોગોમાં એવું કેવી રીતે કહી શકાય કે તેઓ સરકાર તરફથી સ્વાયત્ત છે. કારણ કે નિમણૂકની પ્રક્રિયા સ્વાયત્ત નથી. પ્રવેશ સ્તરથી જ સ્વતંત્ર પ્રક્રિયા હોવી જોઈએ.
આ પણ વાંચો: ચૂંટણીની આગલી રાતે ભજીયા-ગોટાનો પ્રોગ્રામ કરશો તો ગુનો દાખલ થશે: ચૂંટણી પંચ લાવશે નવા નિયમ
એટર્ની જનરલે કહ્યું કે, બંધારણમાં મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની સીધી નિમણૂકનો કોઈ ખ્યાલ કે જોગવાઈ નથી. તેના પર જસ્ટિસ કેએમ જોસેફે કહ્યું કે, પછી આપણે જોવું પડશે કે કમિશનરોની નિમણૂક કેવી રીતે થાય છે, કારણ કે CEC તેમાંથી બને છે. એટર્ની જનરલે પાકિસ્તાન, અલ્બેનિયા સહિત ઘણા દેશોની જોગવાઈનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેના પર જસ્ટિસ જોસેફે કહ્યું કે, આ આપણો દેશ, આપણો કાયદો અને આપણી પ્રક્રિયા છે. તમારે જણાવવાનું છે કે તમે ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક પ્રક્રિયામાં સુપ્રીમ કોર્ટના જજોને સામેલ કરવા માંગો છો કે નહીં, પરંતુ નિમણૂક પ્રક્રિયા પારદર્શક અને આદર્શ હોવી જોઈએ.
ચૂંટણી પંચ પર સવાલો ઉઠાવતા સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય ખંડપીઠે સરકારને એક ઉદાહરણ સાથે પૂછ્યું કે, જો કોઈ પીએમ પર ક્યારેય આરોપ લાગે છે તો શું પંચે તેની સામે કાર્યવાહી કરી છે? બેન્ચે સરકારને કહ્યું કે, અમને ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂકની સમગ્ર પ્રક્રિયા સમજાવો. તાજેતરમાં તમે કમિશનરની નિમણૂક કરી છે. તમે તેમને કઈ પ્રક્રિયા દ્વારા નોકરી પર રાખ્યા છે?
પ્રક્રિયા પર પ્રશ્નાર્થ ચિહ્નો
જસ્ટિસ કેએમ જોસેફ બાદ રસ્તોગી અજય રસ્તોગીએ પણ ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂકની પ્રક્રિયા પર સવાલ ઉઠાવતા કહ્યું કે, તમે તેની સરખામણી ન્યાયતંત્ર સાથે કરી છે. ન્યાયતંત્રમાં પણ નિમણૂક પ્રક્રિયામાં ફેરફારો થયા હતા. જો પ્રવર્તમાન પ્રણાલીમાં ખામી હોય તો તેમાં સુધારો અને બદલાવ આવવાનો જ છે. જે સરકાર ન્યાયાધીશો અને સીજેઆઈની નિમણૂક કરતી હતી તે પણ મહાન ન્યાયાધીશો બની ગયા, પરંતુ પ્રક્રિયા પર પ્રશ્નાર્થ ચિહ્નો હતા, આથી પ્રક્રિયા બદલાઈ ગઈ છે.
જસ્ટિસ રસ્તોગીએ સરકારને કડક શબ્દોમાં પૂછ્યું કે, ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક કરતી વખતે તમે તમારી જાતને માત્ર નોકરિયાતો સુધી જ કેમ મર્યાદિત કરો છો? એટર્ની જનરલે કહ્યું કે, આ એક અલગ ચર્ચા હશે. જો કોઈ બાબતમાં મેનિફેસ્ટો હોય તો આપણે તેનું પાલન કેવી રીતે ન કરી શકીએ? આ અગાઉ, એટર્ની જનરલે કહ્યું હતું કે તે કહેવું સાચું નથી કે સરકાર જે અધિકારીને પસંદ કરે છે તેને પસંદ કરે છે અને તેમની નિમણૂક કરે છે.
ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર
Tags: Chief election commissioner, Election commission of india, Supreme Court